Câu chuyện ngụ ngôn "Người mù sờ voi" (hay "Manh nhân mô tượng") đã trở thành một bài học kinh điển về cái nhìn phiến diện, khi mỗi cá nhân chỉ cảm nhận được một phần của sự thật nhưng lại vội vàng cho rằng đó là toàn bộ bản chất của sự việc.

Từ góc độ của một người luyện võ, câu chuyện này càng mang nhiều ý nghĩa sâu sắc, nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của sự khiêm tốn, không ngừng học hỏi và tránh những nhận định chủ quan, đặc biệt là trong thế giới võ thuật bao la và đa dạng.

Trong truyện, mỗi người mù, khi sờ vào một bộ phận khác nhau của con voi – ngà, vòi, tai, chân, đuôi – đều đưa ra những mô tả hoàn toàn khác biệt. Người sờ ngà voi thì quả quyết con voi trơn và nhọn như cái đòn càn; người sờ tai lại thấy nó bè bè như cái quạt thóc; người nắm được chân thì khẳng định nó sừng sững như cột nhà; còn người túm được đuôi lại cho rằng nó tua tủa như cái chổi xể.
Ai cũng khăng khăng mình đúng, bởi lẽ "kinh nghiệm" của họ là có thật.
Tuy nhiên, cái họ cảm nhận được chỉ là một phần rất nhỏ, không thể đại diện cho toàn thể con voi.

Liên hệ đến võ thuật, "con voi" ấy chính là toàn bộ thế giới võ học rộng lớn, với vô vàn môn phái, kỹ thuật, triết lý và tầng sâu văn hóa. Người luyện võ, nhất là trong giai đoạn đầu, cũng giống như những "người mù" kia.
Chúng ta bắt đầu với một môn phái cụ thể, một vài kỹ thuật căn bản, một người thầy nhất định. Những gì ta tiếp xúc và trải nghiệm ban đầu đó, dù vô cùng quý giá, cũng chỉ là một "bộ phận" của "con voi võ thuật".

Sự nguy hiểm của cái nhìn phiến diện trong võ Thuật

Nếu không ý thức được điều này, người luyện võ rất dễ rơi vào cái bẫy "người mù sờ voi". Chúng ta có thể vội vàng đưa ra những phán xét về các môn phái khác dựa trên sự hiểu biết hạn hẹp của mình.
Ví dụ, một người chỉ quen với các đòn cương mãnh có thể chê bai các môn phái thiên về nhu thuật là "yếu ớt" hay "không thực chiến". Ngược lại, người tập trung vào kỹ thuật khéo léo có thể xem thường những phong cách chú trọng sức mạnh là "thô kệch", "thiếu chiều sâu".

Sự phê phán này, như lời nhắc nhở trong chính câu chuyện, là điều cần tránh. Bởi lẽ, mỗi môn võ, mỗi kỹ thuật đều có những ưu điểm, giá trị và mục đích riêng, được hình thành và phát triển trong những bối cảnh lịch sử, văn hóa và nhu cầu thực chiến khác nhau. Việc chỉ nhìn thấy một khía cạnh mà vội vàng đánh giá toàn bộ chẳng khác nào người mù sờ đuôi voi rồi khẳng định con voi giống cái chổi.

Hơn nữa, ngay cả trong cùng một môn phái, việc tự mãn với những gì mình đã biết cũng là một biểu hiện của "người mù sờ voi". Võ học là vô biên. Một kỹ thuật có thể có nhiều tầng ý nghĩa, nhiều biến thể và ứng dụng khác nhau. Nếu chỉ nắm bắt được bề nổi mà cho rằng đã thấu hiểu tường tận, người võ sinh sẽ tự đóng lại cánh cửa tiếp thu những kiến thức sâu rộng hơn.

Bài học về sự khiêm tốn và tinh thần học hỏi không ngừng

Câu chuyện "Người mù sờ voi" là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về sự khiêm tốn. Người luyện võ chân chính cần hiểu rằng kiến thức của mình luôn có giới hạn. Thế giới võ thuật rộng lớn hơn rất nhiều những gì chúng ta có thể tưởng tượng.
Thay vì tranh cãi ai đúng ai sai, hãy học cách lắng nghe, quan sát và tôn trọng sự khác biệt.
Mỗi môn phái, mỗi người thầy, thậm chí mỗi đồng môn đều có thể mang đến cho chúng ta những bài học quý giá, giúp chúng ta "sờ" thêm được những "bộ phận" khác của "con voi võ thuật".
Hãy mở lòng đón nhận những kiến thức mới, những góc nhìn khác biệt, bởi đó chính là cách để chúng ta dần dần hình dung được một "con voi" hoàn chỉnh hơn.

Tinh thần học hỏi không ngừng nghỉ là phẩm chất cốt lõi của người luyện võ. Đừng bao giờ hài lòng với những gì mình đang có. Hãy luôn tìm tòi, khám phá, đặt câu hỏi và sẵn sàng điều chỉnh nhận thức của bản thân. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể tiến bộ và thực sự thấu hiểu được sự phong phú và sâu sắc của võ thuật.

Câu chuyện "Người mù sờ voi" không chỉ là một câu chuyện ngụ ngôn giải trí mà còn là một bài học triết lý sâu sắc, đặc biệt ý nghĩa đối với những ai đang bước trên con đường võ đạo. Nó nhắc nhở chúng ta rằng, để thực sự hiểu được "con voi võ thuật", chúng ta cần phải từ bỏ cái nhìn phiến diện, hạn hẹp của "người mù".

Thay vào đó, hãy rèn luyện cho mình một trái tim khiêm tốn, một trí óc cởi mở và một tinh thần ham học hỏi không ngừng. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể cảm nhận và trân trọng trọn vẹn vẻ đẹp và giá trị của võ thuật, tránh được những phê phán chủ quan và thiển cận.
Đó cũng chính là con đường để người luyện võ không ngừng hoàn thiện bản thân, cả về kỹ thuật lẫn nhân cách.

Lê Nguyễn